İklim Değişikliği mi İklim Krizi mi?

Sevgili dostlar,

İklim değişikliği, gezegenimizin karşı karşıya olduğu en önemli sorunlardan biri olarak kabul edilmektedir. Bu sorunu tanımlamak için kullanılan çeşitli terimler arasında "iklim değişikliği" ve "iklim krizi" öne çıkmaktadır. Bu terimlerin her ikisi de aynı olguyu işaret etse de, aralarında önemli nüanslar bulunmaktadır ve bu nüanslar, konunun algılanışı ve ele alınış biçimi üzerinde etkili olabilmektedir.

Bu raporun temel amacı, "iklim değişikliği" ve "iklim krizi" terimlerini bilimsel ve toplumsal bağlamlarda inceleyerek aralarındaki farkları, benzerlikleri ve kullanım gerekçelerini net bir şekilde ortaya koymaktır. Rapor, bu terimlerin kökenlerini, bilimsel tanımlarını, kullanım motivasyonlarını ve potansiyel etkilerini çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında analiz edecektir. Kullanılan terminolojinin, sorunun ciddiyetinin ve çözümüne yönelik atılması gereken adımların algılanmasında kritik bir rol oynadığı açıktır. Bu nedenle, bu iki temel terimin derinlemesine incelenmesi, iklim değişikliğiyle ilgili daha bilinçli bir söylem ve eylem için zemin hazırlayacaktır.

İklim Değişikliği: Bilimsel Bir Tanım

İklim değişikliği olgusunu anlamak için öncelikle uluslararası ve ulusal düzeydeki bilimsel kuruluşların bu terime nasıl yaklaştığını incelemek gerekmektedir. Bu tanımlar, sorunun bilimsel temelini ve kapsamını çizmektedir.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Paneli (IPCC), iklim değişikliğini, karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan veya dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucunda iklimde oluşan değişiklik olarak tanımlamaktadır. IPCC'ye göre iklim değişikliği, hem insan kaynaklı değişiklikleri hem de Dünya tarihi boyunca meydana gelen doğal değişiklikleri ifade edebilmektedir. Panelin temel görevi, iklim değişikliği konusundaki bilimsel, teknik ve sosyoekonomik bilgileri değerlendirmek ve bu değerlendirmeleri politika yapıcılarına sunmaktır. IPCC'nin değerlendirme raporları, iklim değişikliğinin etkileri, bu etkilere uyum sağlama ve etkilerini azaltma seçenekleri hakkında düzenli bilimsel bilgiler sunarak, bu alandaki bilgi birikiminin güncel durumunu ortaya koymaktadır.

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ise iklim değişikliğini, Dünya'nın iklim sistemindeki uzun vadeli değişiklikler olarak tanımlamaktadır. NASA'nın bulgularına göre, mevcut ısınma eğilimi benzeri görülmemiş bir hızda gerçekleşmekte olup, bu durumun temel nedeni insan faaliyetleridir. Özellikle fosil yakıtların yakılması sonucu atmosfere salınan sera gazlarının, bu ısınmanın ana etkeni olduğu NASA tarafından vurgulanmaktadır. NASA'nın Dünya'yı gözlemleyen uydu ve diğer araçları aracılığıyla topladığı veriler, gezegenin iklimindeki değişikliklerin açık kanıtlarını ve örüntülerini ortaya koymaktadır. Bu gözlemler, iklim değişikliğinin küresel ölçekte yaşandığını ve insan faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olduğunu teyit etmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın web sitesinde yer alan bilgilere göre, küresel iklim değişikliği, fosil yakıtların kullanımı, arazi kullanımı değişiklikleri, ormansızlaştırma ve sanayi süreçleri gibi insan etkinlikleriyle atmosfere salınan sera gazlarının birikimlerindeki hızlı artışın doğal sera etkisini kuvvetlendirmesi sonucunda meydana gelmektedir. Bakanlık, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nin iklim değişikliği tanımını da paylaşarak, uluslararası kabul görmüş bilimsel tanımı benimsemektedir. Bu tanım, insan faaliyetlerinin atmosferin bileşimini bozarak iklimde değişikliklere neden olduğunu açıkça ifade etmektedir.

İklim değişikliğinin temel nedenleri ve bu nedenleri destekleyen bilimsel kanıtlar oldukça açıktır. Başlıca neden, insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazı emisyonlarıdır. Kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtların yakılması, sanayi faaliyetleri, ormansızlaştırma ve tarım uygulamaları, atmosfere karbondioksit (CO2), metan (CH4) ve diğer sera gazlarının salınmasına yol açarak doğal sera etkisini artırmakta ve küresel sıcaklıkların yükselmesine neden olmaktadır. NASA'nın verilerine göre, atmosferdeki CO2 seviyesi son 650.000 yıldır görülmemiş en yüksek seviyededir. Bu artışın temelinde, sanayi devriminden bu yana artan fosil yakıt tüketimi ve arazi kullanımındaki değişiklikler yatmaktadır.

Radyatif zorlama kavramı, iklim değişikliğinin mekanizmasını anlamak için önemlidir. Radyatif zorlama, bir gazın veya diğer bir etkenin gezegenin enerji dengesini etkileme kapasitesinin bir ölçüsüdür ve iklim değişikliğini pozitif (ısınmaya neden olan) veya negatif (soğumaya neden olan) yönde etkileyebilir. Sanayi devriminden bu yana atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarındaki önemli artış, pozitif bir radyatif zorlamaya neden olarak iklim sisteminde enerji kazanımına yol açmıştır. Bu durum, gezegenin daha fazla ısıyı tutmasına ve dolayısıyla küresel ısınmaya katkıda bulunmaktadır.

Önde gelen bilimsel kuruluşlar, iklim değişikliğinin insan kaynaklı olduğu konusunda güçlü bir bilimsel konsensüsün olduğunu vurgulamaktadır. IPCC ve NASA gibi kuruluşlar, binlerce bilim insanının katkısıyla hazırlanan kapsamlı raporlar aracılığıyla bu konsensüsü destekleyen çok sayıda kanıt sunmaktadır. Bu raporlar, farklı disiplinlerden elde edilen verileri bir araya getirerek, iklim değişikliğinin nedenleri, etkileri ve gelecekteki olası senaryoları hakkında güvenilir bilgiler sağlamaktadır. Bilimsel kanıtlar, mevcut ısınma eğiliminin doğal faktörlerle açıklanamayacağını ve temel itici gücün insan faaliyetleri olduğunu açıkça göstermektedir.

İklim değişikliğinin gözlemlenen etkileri, gezegenin dört bir yanında kendini göstermektedir. Küresel ısınma, Dünya'nın ortalama yüzey sıcaklığındaki süregelen artış, bu etkilerin en belirgin olanıdır. Son on yıllar, küresel sıcaklık rekorlarının kırıldığı ve kaydedilen en sıcak yılların yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu ısınma, sadece ortalama sıcaklıkları değil, aynı zamanda aşırı sıcak hava olaylarının sıklığını ve şiddetini de artırmaktadır.

Deniz seviyesinin yükselmesi, iklim değişikliğinin bir diğer önemli ve gözlemlenebilir etkisidir. Buzulların ve buz tabakalarının erimesi, Grönland ve Antarktika'daki buz kayıpları ve okyanuslardaki termal genleşme ile birlikte deniz seviyeleri yükselmektedir. Bu durum, özellikle alçak kıyı bölgelerinde yaşayan insanlar ve ekosistemler için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Artan deniz seviyeleri, kıyı erozyonunu artırabilir, kıyı taşkınlarına neden olabilir ve tatlı su kaynaklarını tuzlu suyun etkisi altına alabilir.

İklim değişikliği, aşırı hava olaylarının sıklığını ve şiddetini de artırmaktadır. Sıcak hava dalgaları, kuraklıklar, sellers, fırtınalar ve orman yangınları gibi olaylar, daha sık ve daha yoğun bir şekilde yaşanmaktadır. Bu tür aşırı hava olayları, can kayıplarına, ekonomik zararlara ve altyapı sorunlarına yol açarak toplumları olumsuz etkilemektedir.

Kutup bölgelerindeki deniz buzu ve dağlardaki buzullar önemli ölçüde erimektedir. Bu erime, deniz seviyesinin yükselmesine katkıda bulunmanın yanı sıra, kutup ekosistemlerini de ciddi şekilde etkilemektedir. Buzulların erimesi, tatlı su kaynaklarının azalmasına ve su döngüsünün bozulmasına da neden olabilir.

İklim değişikliği, yağış miktarlarında ve düzenlerinde önemli değişikliklere yol açmaktadır. Bazı bölgelerde uzun süreli kuraklıklar yaşanırken, bazı bölgelerde ise aşırı yağışlar ve yıkıcı seller görülebilmektedir. Bu değişiklikler, tarımı, su kaynaklarını ve doğal ekosistemleri olumsuz etkileyerek gıda güvenliği ve su kıtlığı gibi sorunlara yol açabilir.

Atmosferdeki artan karbondioksit (CO2) seviyeleri, okyanuslar tarafından emilerek deniz suyunun asitlenmesine neden olmaktadır. Okyanus asitlenmesi, deniz canlılarının kabuk ve iskelet oluşumunu zorlaştırarak deniz ekosistemleri için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu durum, balıkçılık ve deniz ürünleri endüstrisi üzerinde de olumsuz etkilere sahip olabilir.

İklim Krizi: Bir Aciliyet ve Etki Vurgusu

"İklim krizi" terimi, "iklim değişikliği" ve "küresel ısınma" terimlerine kıyasla, yaşanan durumun aciliyetini ve vahametini daha güçlü bir şekilde vurgulamak amacıyla son yıllarda yaygınlaşmıştır. Bu terimi kullananlar, devam eden sera gazı emisyonlarının gezegenin doğal ortamı ve insanlar için oluşturduğu tehdidin ciddiyetini vurgulamak ve iklim değişikliğiyle mücadelede daha agresif önlemler alınmasını teşvik etmek istemektedirler. "Kriz" kelimesi, çözüm üretilmesi gereken acil bir durumu ifade ederek, insanların bu konuyla alakalı duygusal bir bağ kurmasını ve harekete geçmesini sağlamayı amaçlar. "İklim değişikliği" terimi, bazılarına göre, yaşanan tehlikenin boyutunu tam olarak yansıtmamakta ve daha pasif bir anlam taşımaktadır.

Önemli bilimsel yayınlar ve kuruluşlar da "iklim krizi" terimini kullanarak, biyoçeşitliliği koruma ve iklim değişikliğinin yol açacağı acıları önleme konusunda acil eyleme geçilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Örneğin, BioScience dergisinde yayınlanan ve 11.000'den fazla bilim insanı tarafından desteklenen bir makalede, "iklim krizinin geldiği" ve "biyosferimizi koruma çabalarında muazzam bir ölçek artışının, iklim krizi nedeniyle yaşanacak anlatılmamış acılardan kaçınmak için gerekli olduğu" belirtilmektedir. Oxford Sözlükleri, 2019 yılında "iklim krizi"ni yılın kelimesi seçerek, bu terimin o yılın ruhunu ve endişelerini yansıttığını göstermiştir. Bu seçim, "kriz" teriminin, iklim değişikliğinin yarattığı tehdidin ciddiyetini ve aciliyetini vurgulamadaki artan önemini göstermektedir.

İklim krizi, aşırı sıcaklıklar, deniz seviyesinin yükselmesi, yoğun yağışlar, kuraklıklar, eriyen buzullar ve permafrost gibi doğrudan etkilere yol açmaktadır. Bu etkiler, gıda arzında problemler, açlık, susuzluk ve biyolojik çeşitlilikte kayıplar gibi dolaylı sonuçlar da doğurarak ülkelerin ekonomilerini ve altyapılarını olumsuz etkileyebilir. Artan fosil yakıt kullanımı, küresel ısınmanın temel nedeni olarak gösterilmekte ve bu durumun bir "kriz" boyutuna ulaştığını ifade etmek için "iklim krizi" terimi kullanılmaktadır. Küresel ısınmanın doğrudan etkilerinin yanı sıra, gıda arzında yaşanan problemler, açlık, susuzluk ve biyolojik çeşitlilikteki kayıplar gibi dolaylı sonuçlar da toplumsal sistemleri derinden etkilemektedir.

İklim sisteminde geri dönülemez değişikliklere yol açabilecek "devrilme noktaları" (tipping points) bulunmaktadır. Bu noktaların aşılması durumunda, örneğin Grönland buz tabakasının tamamen erimesi veya Batı Antarktika buz tabakasının çökmesi gibi, küresel ölçekte ciddi ve geri döndürülemez sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu devrilme noktaları, iklim değişikliğinin doğrusal olmayan doğasını ve belirli eşiklerin aşılmasıyla birlikte sistemde ani ve büyük değişikliklerin meydana gelebileceğini göstermektedir.

Örnek Devrilme Noktaları:

• Grönland buz tabakasının erimesi, deniz seviyesini önemli ölçüde yükseltebilir ve bu durum kıyı bölgelerinde yaşayan milyonlarca insanı etkileyebilir.
• Batı Antarktika buz tabakasının çökmesi de benzer şekilde deniz seviyesinde dramatik bir artışa yol açabilir ve uzun vadede geri döndürülemez sonuçlar doğurabilir.
• Mercan resiflerinin ölümü, deniz ekosistemlerinin önemli bir parçasını yok ederek biyoçeşitliliği azaltır ve kıyıları fırtınalara karşı koruma işlevini zayıflatır.
• Permafrostun çözülmesi ve metan salınımı, güçlü bir sera gazı olan metanın atmosfere salınmasına neden olarak küresel ısınmayı hızlandırabilir.
• Amazon yağmur ormanlarının kaybı, küresel karbon döngüsünü olumsuz etkileyerek ve biyoçeşitliliği azaltarak iklim değişikliğini daha da kötüleştirebilir.
• Okyanus akıntılarındaki değişiklikler, bölgesel iklimleri önemli ölçüde etkileyebilir ve hava olaylarının düzenini bozabilir.

İklim krizinin toplumsal, ekonomik ve çevresel sistemler üzerindeki etkileri derin ve yaygındır. İklim krizi, daha az yağışa bağlı çölleşme nedeniyle ekolojik göçlere yol açabilir ve bu durum nüfusları yerinden edebilir. Artan sıcaklıklar ve aşırı hava koşulları tarımı olumsuz etkileyerek gıda güvenliğini tehdit edebilir. Deniz seviyesinin yükselmesi, alçak kıyı bölgelerinde sel baskınlarını artırarak insan yaşamını ve altyapıyı tehlikeye atabilir. Fırtınaların yoğunlaşması ve sıcak hava dalgalarının artması da insan sağlığı ve refahı üzerinde ciddi etkilere sahip olabilir.

Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri de iklim krizinin etkilerini farklı şekillerde deneyimlemeye neden olur. Genel olarak, kadınların geçim kaynakları doğaya daha bağımlı olduğu için iklim krizinden erkeklere göre daha fazla etkilendikleri görülmektedir. Birleşmiş Milletler verilerine göre, gelişmekte olan ülkelerde gıda üretiminin önemli bir bölümünü kadın çiftçiler gerçekleştirmektedir. Kuraklık, azalan su kaynakları, aşırı hava olayları ve kıyı bölgelerinin sular altında kalma ihtimali, hem gıda güvenliğini hem de geçimi tarıma bağlı kadınları riske atmaktadır. İklim değişikliğine bağlı olarak toprağın verimi azaldıkça, kadınlar daha uzun çalışma saatlerine rağmen daha az gelir elde edebilirler.

İklim krizi aynı zamanda bir sosio-ekonomik sorundur ve yoksulluk, eşitsizlik ve insan hakları ile yakından ilişkilidir. Özellikle iklim değişikliğinin etkilerinin acı bir biçimde gözlendiği ülkelerde, iklim değişikliği önce en alt sınıfları ve bu sınıflarda da en çok kadınları vurmaktadır. İklim krizi sadece insanla doğa arasındaki değil, aynı zamanda Küresel Kuzey ile Küresel Güney arasındaki iktidar ve sömürü ilişkilerinin de bir sonucudur.

İklim krizinin çevresel etkileri geniş ve kapsamlı olup okyanusları, buzları ve hava durumunu etkilemektedir. Bu değişiklikler kademeli olarak veya hızla meydana gelebilir. Doğada gerçekleşen değişimler, bazı canlı türlerinin yaşam alanlarının değişmesine veya yok olmasına sebep olabilir. Yaşam alanlarındaki değişimler sonucunda büyük göçler görülebilir. Bazı türlerin ise popülasyonlarında artışa neden olabilir. Ekosistemler bir bütün olarak uyum içinde gelişirler ve bu nedenle küresel iklim değişikliğinin etkileriyle birlikte herhangi bir ekosistemde oluşan değişim diğerlerini de etkileyebilir.

"İklim Değişikliği" ve "İklim Krizi" Arasındaki Temel Farklar ve Benzerlikler

"İklim değişikliği" terimi, bilimsel çevrelerde yaygın olarak kullanılan, daha nötr ve tanımlayıcı bir terimdir. Bilimsel araştırmalar ve raporlar genellikle bu terimi kullanarak, iklim sistemindeki uzun vadeli değişimleri ve bunların nedenlerini ve etkilerini objektif bir şekilde ele alırlar. Bu terim, sorunun bilimsel karmaşıklığını ve farklı yönlerini kapsamlı bir şekilde ifade etme potansiyeline sahiptir.

"İklim krizi" terimi ise, bilimsel gerçekleri yadsımamakla birlikte, bu gerçeklerin doğurduğu acil durumu ve potansiyel felaket senaryolarını vurgular. Bu terim, daha çok kamuoyunu harekete geçirmek, farkındalık yaratmak ve politik eylemi teşvik etmek amacıyla kullanılır. "Kriz" kelimesi, çözüm üretilmesi gereken acil bir durumu ifade ederek, insanların bu konuyla alakalı duygusal bir bağ kurmasını ve harekete geçmesini sağlamayı amaçlar.

Bilimsel makalelerde, teknik raporlarda ve akademik tartışmalarda genellikle "iklim değişikliği" terimi tercih edilirken, medya, aktivistler ve bazı politikacılar, kamuoyuna yönelik iletişimde "iklim krizi" veya "iklim acil durumu" gibi daha çarpıcı ifadeleri kullanabilirler. "İklim değişikliği" terimi, geniş bir kitle tarafından daha iyi anlaşılırken, "iklim krizi" terimi bazı kesimlerde daha güçlü bir duygusal tepki ve aciliyet hissi uyandırabilir. Ancak, bazı araştırmalar "kriz" teriminin özellikle muhafazakar kesimlerde ters etki yaratabileceğini de göstermektedir. Bu durum, terminoloji seçiminin hedef kitlenin özellikleri ve iletişim kurma amacına göre dikkatli bir şekilde yapılması gerektiğini göstermektedir.

Hem "iklim değişikliği" hem de "iklim krizi" terimleri, küresel iklim sorununun varlığına ve ciddiyetine dikkat çekmede önemli bir rol oynar. Her iki terim de, insan faaliyetlerinin iklim üzerindeki etkilerini ve gelecekteki olası sonuçlarını vurgular. "İklim krizi" terimi, sorunun çözümü için gereken eylemin hızını ve ölçeğini vurgulayarak, daha güçlü bir harekete geçme çağrısı yapabilir.

Karşılaştırmalı Tablo: İklim Değişikliği ve İklim Krizi

Özellik	İklim Değişikliği	İklim Krizi
Tanım	Bilimsel tanım, uzun vadeli değişimler	Aciliyet ve etki vurgusu, tehlike ve sonuçlar
Vurgu	Bilimsel kesinlik, süreçler ve etkiler	Aciliyet, vahamet, potansiyel felaketler
Kullanım Alanları	Bilimsel ve teknik raporlar, akademik tartışmalar	Medya, aktivizm, kamuoyuna yönelik iletişim
Hedef Kitle	Geniş kitle, bilim insanları, politika yapıcılar	Kamuoyu, aktivistler, politika yapıcılar
Duygusal Etki	Daha nötr, bilgilendirici	Daha güçlü, endişe ve aciliyet uyandırıcı
Aciliyet Düzeyi	Daha az vurgulanır	Yüksek düzeyde vurgulanır
Bilimsel Kesinlik	Yüksek düzeyde bilimsel kesinliğe dayanır	Bilimsel gerçeklere dayanır, aciliyeti vurgular

"İklim Krizi" Terimine Yönelik Eleştiriler ve Tartışmalar

Bazı bilim insanları ve araştırmacılar, "iklim krizi" veya "iklim acil durumu" gibi ifadelerin aşırı dramatik ve manipülatif olabileceğini, uzun vadeli motivasyonu ve davranış değişikliğini olumsuz etkileyebileceğini savunmaktadır. Aşırı korku ve kaygıya odaklanmanın, insanları harekete geçirmek yerine umutsuzluğa sürükleyebileceği belirtilmektedir. Örneğin, yapılan bir çalışmada, iklim krizi hakkında bir metin okuyan üniversite öğrencilerinin, gezegenin aşırı ısınması konusunda en düşük düzeyde endişe bildirdikleri, iklim bozulması hakkında okuyanların ise en yüksek düzeyde endişe bildirdikleri bulunmuştur.

"Kriz yorgunluğu" olarak adlandırılan bir durumun ortaya çıkabileceği, sürekli olarak acil durum söyleminin zamanla etkisini kaybedebileceği de dile getirilmektedir. Güçlü terminolojinin acil tehditlere dikkat çektiği ancak yavaş ilerleyen durumlarda tepki verme aciliyetinin zamanla cazibesini yitirebileceği ifade edilmektedir. Bazı araştırmalar, "iklim krizi" teriminin, "iklim değişikliği" veya "küresel ısınma" gibi daha nötr terimlere kıyasla kamuoyunda daha az endişe yarattığını ve daha az tanıdık bulunduğunu göstermektedir. Bir USC araştırmasına göre, insanlar "iklim değişikliği" ve "küresel ısınma" terimlerine daha aşina ve bu terimler "iklim krizi" ve "iklim acil durumu" gibi alternatiflere göre daha fazla endişe uyandırmaktadır.

Ayrıca, "kriz" söyleminin, iklim değişikliğinin karmaşıklığını basitleştirebileceği ve bilimsel belirsizlikleri göz ardı edebileceği endişesi de bulunmaktadır. Bazı kesimler, bu tür ifadelerin politik bir ajandayı yansıttığını ve bilimsel nesnelliği zedelediğini düşünmektedir. Örneğin, bazı aktivist bilim insanları ve yazarlar, tercih ettikleri iklim değişikliği anlatılarını ve çözümlerini sorgulayan uzmanları "inkarcı," "geciktirici," gibi etiketlerle itibarsızlaştırma stratejisi izlemektedir.

Bilim insanları genellikle "iklim değişikliği" terimini teknik nedenlerle tercih ederken, bu terimin halk arasında farklı yorumlara yol açabileceği de bilinmektedir. Bazı muhafazakar stratejistler, "iklim değişikliği"nin "küresel ısınma"ya göre daha az korkutucu ve daha kontrol edilebilir bir sorun önerdiğini düşünerek bu terimi desteklemişlerdir. Ancak, "iklim değişikliği" teriminin kullanılmasının, yaş, siyasi görüş ve cinsiyet gibi farklı alt gruplar arasında konuya olan ilgiyi azalttığına dair bulgular da mevcuttur.

"İklim bozulması" (climate breakdown), "küresel ısıtma" (global heating) ve "iklim felaketi" (climate catastrophe) gibi alternatif terimler de, farklı gruplar ve medya kuruluşları tarafından kullanılmaktadır. Bu terimlerin her biri, iklim sorununun farklı yönlerini veya farklı düzeylerdeki aciliyetini vurgulamayı amaçlar. Örneğin, The Guardian gazetesi 2019 yılında, bilim insanlarının insanlık için bir felaket olarak tanımladığı durumu daha doğru yansıtmak amacıyla "iklim değişikliği" yerine "iklim acil durumu, krizi veya çöküşü" terimlerini kullanmaya başlayacağını duyurmuştur.

Bazı uzmanlar, iletişimde kullanılan metaforların da önemli olduğunu belirtmektedir. Örneğin, "ısıyı hapseden battaniye" metaforu, iklim değişikliğinin temel mekanizmasını anlamaya yardımcı olabilir. Benzer şekilde, "çok fazla karbon" metaforu, insan faaliyetleriyle atmosfere salınan aşırı karbonun yarattığı dengesizliği anlatmada etkili olabilir.

Sonuç

"İklim değişikliği" ve "iklim krizi" terimleri, küresel iklim sorununu tanımlamak için kullanılan ve her ikisi de geçerli olan ifadelerdir. "İklim değişikliği" daha çok bilimsel ve nesnel bir tanımlama sunarken, "iklim krizi" terimi sorunun aciliyetini ve potansiyel yıkıcılığını vurgulayarak kamuoyunda farkındalık yaratmayı ve eyleme geçmeyi teşvik etmeyi amaçlar.

Her iki terimin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bilimsel iletişimde genellikle "iklim değişikliği" terimi tercih edilirken, kamuoyuna yönelik iletişimde "iklim krizi" teriminin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak, "kriz" teriminin potansiyel olumsuz etkileri de göz önünde bulundurulmalı ve iletişim stratejileri hedef kitleye uygun olarak belirlenmelidir. Bazı araştırmalar, "kriz" söyleminin her zaman beklenen etkiyi yaratmayabileceğini ve hatta bazı durumlarda ters tepebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, iletişimde kullanılan dilin, bilimsel doğruluktan ödün vermeden, hedef kitlenin anlayabileceği ve harekete geçebileceği bir şekilde seçilmesi önemlidir.

Sonuç olarak, ister "iklim değişikliği" ister "iklim krizi" olarak adlandırılsın, küresel iklim sorununun ciddiyeti ve bu soruna yönelik acil eylem ihtiyacı tartışılmazdır. Önemli olan, doğru ve etkili iletişim yöntemleriyle bu soruna dikkat çekmek ve sürdürülebilir bir gelecek için gerekli adımları atmaktır. Terminoloji seçimi, bu amaca ulaşmada önemli bir araç olabilir, ancak nihayetinde belirleyici olan, iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya ve uyum sağlamaya yönelik somut eylemlerdir.

Süleyman Çetin İklim Okulları Kurucusu | Çevre Yüksek Mühendisi

COP27 Öncesi Küresel Sıcaklık ve İklim Hedeflerine Bakış

İklim değişikliği diplomasisinde yani yapılan ilk iklim değişikliği zirvesinden, Kyoto Protokolü - COP21 Paris İklim Anlaşmasına ve yine günümüze kadar devam eden zirvelere ve küresel sıcaklıktaki durum raporu kıyaslaması aşağıdaki grafikte net şekilde görülüyor. 

COP27 Nedir ve Nerede Düzenlenecek?

Daha yaygın olarak COP27 olarak adlandırılan 2022 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı, 6-18 Kasım 2022 tarihleri ​​arasında Mısır'ın Şarm El-Şeyh kentinde düzenlenecek 27. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği konferansı olacak. Bu zirvenin önemi ise bu zirvede tüm dünyadaki çevre bakanları, çevre dostu sivil toplum kuruluşları, iklim aktivistleri, petrol, kömür , nükleer gibi enerji şirketleri burada belirlenecek hedefleri yapmakla yükümlü. 

Paris İklim Anlaşması, iklim değişikliğinin azaltılması, uyarlanması ve finansmanı ile ilgili uluslararası bir anlaşma olduğundan, COP27 için 40'tan fazla farklı ülkeden çevre bakanı, bu yılki yıllık BM iklim konferansına zemin hazırlamak için Almanya'nın Berlin kentindeki Petersberg İklim Diyaloğu'nda 18-19 Temmuz tarihlerinde bir araya geldi. Mısır'da da "tüm taraflarla koordineli olarak, Afrika'nın ve tüm dünyanın yararına uluslararası iklim çabalarında radikal bir dönüm noktası" yapmak için çalışılacak.

Türkiye İçin COP27 İklim Değişikliği Zirvesinin Önemi Nedir?

Türkiye, bilindiği üzere 2015 yılında imzaya açılan Paris İklim Anlaşmasına 22 Nisan 2016 tarihinde taraf olmuş ancak ülke hedeflerinin kendisine uygun olmadığını söyleyerek meclisinden ancak, 7 Ekim 2021 tarihinde 31621 sayılı Resmi Gazete'de yayımlatarak "Paris Anlaşmasının Onaylanmasına Dair Kanun"u yürürlüğe sokabilmişti.

Anlaşmanın TBMM tarafından onaylanmasının önemi, Türkiye'nin anlaşmanın hedefleri doğrultusunda küresel iklim krizine karşı daha etkin hale gelmesidir. Vatikan ve Filistin dahil dünyada toplamda 208 ülke bulunmaktadır. Bu ülkelerden Ekim 2021 itibariyle 192 tanesi anlaşmaya taraf olmuştur.

Yeşil Mutabakat Eylem Planı

Avrupa Birliği (" AB ") tarafından Aralık 2019'da ilan edilen Yeşil Mutabakat, anlaşma kapsamında sağlananlara ek olarak, Avrupa'yı 2050 yılına kadar karbon nötr hale getirmek ve sera gazı emisyonlarını önceki yıllara kıyasla %55 oranında azaltmak amacıyla daha fazla hedef koyuyor.

Yeşil Mutabakatın ilanının ardından Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, Yeşil Mutabakata uyum için başlıca aşağıdaki hedefleri sağlayan bir eylem planı yayınladı:

• Yeşil finansman ile yeşil yatırımın sağlanması,
• Yeni güneş ve rüzgar santralleri için 2027 yılına kadar her yıl 1 GW kapasite tahsis edilmesi,
• Daha temiz bir enerji tedarik modelinin kullanılması,
• Uluslararası rekabetçi, sürdürülebilir, verimli ve teknolojik bir tarım politikası için aktarım,
• Sürdürülebilir ve akıllı bir ulaşım sistemine dönüşmek ve
• AB'nin çevre düzenlemeleri ile uyum.

Paris İklim Anlaşması ile Hedeflenen Nedir?

Anlaşma'nın hedefleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğun ortadan kaldırılması bağlamında BM Sözleşmesi'nin uygulamasının geliştirilmesi,
2. Küresel ortalama sıcaklık artışının sanayileşme öncesi döneme göre 2°C altında tutulması; ilave olarak ise bu artışın 1,5°C'nin altında tutulmasına yönelik küresel çabaların sürdürülmesi, İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı uyum kabiliyetinin ve iklim direncinin arttırılması; düşük sera gazı emisyonlu kalkınmanın temin edilmesi ve bunlar gerçekleştirilirken, gıda üretiminin zarar görmemesi,
3. Düşük emisyonlu ve iklim dirençli kalkınma yolunda finans akışının istikrarlı hale getirilmesi.

Acil iklim eylem planları devreye alınmaz ise 2030 ve 2050'deki hedeflere ulaşılamayacak. 

Bunun için her gün, her yerde ve herkes için #İklimOkulu diyoruz.

İklim değişikliğinde kilit konular şöyle sıralanabilir; karbon ayak izi, geri dönüşüm, güneş enerjisi, hava kirliliği, ulaşım, dünya atmosferi, afet, doğa ve ekoloji tahribatı, çevre kirliliği, sıcaklık, doğal çevre, dünya günü, sürdürülebilir kalkınma, climate crisis, aşırı insan nüfusu artışı, kentsel kümelenme, ısı dalgası, 2030 ve 2050 planları

Çocuklar İçin İklim Değişikliği Nedir?

 Haydi hep birlikte inceleyelim!

Hepimiz iklim değişikliği hakkında mutlaka bir şeyler duymuşuzdur. Peki bu iklim değişikliği gerçekte nedir ve gezegenimizi nasıl etkiliyor?

İklim Değişikliği Ne Demek?

İklim değişikliği (ya da küresel ısınma), gezegenimizin ısınma sürecine denir. Bilim insanları, insan aktivitelerinin Endüstri Devrimi’nden beri Dünya’nın yaklaşık olarak 1°C ısınmasına neden olduğunu tahmin ediyor. Bu sayı kulağa çok fazla gibi gelmese de insanlar ve vahşi yaşam için çok şey ifade ediyor.

Maalesef, yükselen sıcaklıklar sadece daha güzel havalara kavuşacağımız (Keşke!) anlamına gelmiyor. Aslında değişen iklim hava durumumuzu daha olağanüstü ve öngörülemez hale getirecek. Sıcaklıklar yükselirken, bazı bölgeler daha çok ısınacak ve çok fazla hayvan (ve tabii ki insanlar da!) değişen iklime uyum sağlayamadıklarını görecekler.

 

İklim Değişikliğine Ne Sebep Olur?

1. Fosil Yakıtların Yakılması

Sanayileşmiş ülkeler, geçtiğimiz 150 yıldan beri büyük miktarlarda petrol ve gaz gibi fosil yakıtlar yakmaktadır. Bu işlem sırasında atmosfere salınan gazlar, güneşten gelen ısıyı hapseder ve görünmez bir battaniye görevi görerek Dünya’yı ısıtır. Bu ‘Sera Gazı Etkisi’ olarak bilinir.

2. Çiftçilik

İster inanın ister inanmayın, ineklerin yeme alışkanlıklarının iklim değişikliğinde payı var. Tıpkı bizim gibi, inekler de yemek yediklerinde sindirim sistemlerinde metan (bir tür sera gazı) üretirler ve bir… pırt! ile salıverirler. Kulağa komik geliyor olabilir ama bu gazı atmosfere salan neredeyse 1,5 milyar ineğin olduğunu düşünürsek, bu kesinlikle önemli bir etkendir.

3.Ormansızlaşma

Ormanlar havadan büyük miktarda karbondioksit (diğer bir sera gazı) emer ve oksijen şeklinde havaya geri verir. Amazon yağmur ormanları bunu yapmakta o kadar büyük rol sahibi ve etkilidir ki, adeta iklim değişikliğini kısıtlayan bir klima gibi işler. Ne yazık ki birçok yağmur ormanı odun, palm yağı yapmak ve tarım arazileri, yollar, petrol madenleri ve barajların önünü açmak için kesiliyor.

İklim Değişikliği Gezegenimizi Nasıl Etkileyecek?

Dünya var olduğu milyarlarca yıl boyunca birçok tropik iklime ve buzul çağa ev sahipliği yaptı. Peki durum neden şimdi daha farklı? Bunun nedeni, son 150 yıldır insan faaliyetlerinin sonucu olarak Dünya atmosferine çok büyük miktarda zararlı gaz salınmasıdır ve kayıtlar küresel sıcaklıkların bu zamandan itibaren daha hızlı arttığını gösteriyor.

Daha sıcak iklim gezegenimizi çeşitli şekillerde etkileyebilir:

• Daha fazla yağış
• Değişen mevsimler
• Küçülen deniz buzulları
• Yükselen deniz seviyeleri

İklim Değişikliği Yaban Hayatı Nasıl Etkileyecek?

İklim değişikliği halihazırda tüm dünyadaki vahşi yaşamı etkiliyor ancak bazı türler bundan daha fazla muzdarip. Kutup hayvanları – buz ile kaplı doğal alanları daha sıcak havalarda eriyen- özellikle risk altındadır. Aslında, uzmanlar Arktik deniz buzunun şok edici bir oranda eridiğini söylüyor – her on yılda %9 oranında! Kutup ayıları avlanmak, yavrularını büyütmek ve uzun süre yüzdükten sonra dinlenmek için deniz buzuna ihtiyaç duyar. Halkalı foklar gibi bazı fok türleri, yavrularını büyütmek, beslemek ve çiftleşmek için karda ve buzda mağaralar yapıyor.

Tehlikede olanlar sadece kutup hayvanları da değil. Endonezya’nın yağmur ormanlarında yaşayan orangutanlar gibi maymunlar, yaşam alanları azaldıkça tehdit altında oluyor ve bölgede daha fazla kuraklık daha fazla orman yangınına neden oluyor.

Deniz kaplumbağaları, yumurtalarını bırakmak için çoğu yükselen deniz seviyelerinin tehdidi altında olan yuvalama kumsallarına güvenmek zorundadır. Yuvaların sıcaklığının yumurtaların erkek mi dişi mi olduğunu belirlediğini biliyor muydunuz? Ne yazık ki, artan sıcaklıklarla, bu erkeklerden çok daha fazla dişinin doğduğu ve gelecekteki kaplumbağa popülasyonlarını tehdit ettiği anlamına gelebilir.

İnsanlar İklim Değişikliğinden Nasıl Etkilenecek?

İklim değişikliği sadece hayvanları etkilemeyecek, hatta şimdiden bile insanlar üzerinde de etkisi olduğu söylenebilir. En çok etkilenenler, her gün yediğimiz yiyecekleri yetiştirenler. Çiftçilerden oluşan topluluklar, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde yaşayanlar, yüksek sıcaklıklar, artan yağış, sellerle ve kuraklıkla yüzleşmekteler.

Biz İngilizler çay içmeyi (yaklaşık olarak her gün 165 milyon bardak) çok seviyoruz ama muhtemelen çayımızı yetiştirmek için ne kadar emek harcandığının kıymetini bilmiyoruz. Çevresel koşullar çayın lezzetini ve kalitesini etkileyebilir, ayrıca bitkilerin büyümesi için çok hassas bir ölçüde yağışa ihtiyaç vardır. Kenya’da iklim değişikliği, düzenli yağış miktarlarını giderek daha az tahmin edilebilir hale getiriyor. Çoğunlukla büyük miktarda yağışların ardından kuraklık olacak, bu da çay yetiştirmeyi çok zorlaştıracaktır.

Çiftçiler daha fazla para kazanmak için mahsullerini artırmaya ve bunun için de ucuz kimyasallar kullanmaya başvurabilirler, bu kimyasalların uzun süreli kullanımı topraklarını yok edebilecek olsa bile.

İnsanlar İklim Değişikliğiyle Nasıl Başa Çıkıyor?

Adil ticaret (gelişmekte olan ülkelerdeki üreticilere yardım etmeyi ve sürdürülebilirliği teşvik etmeyi amaçlayan organize bir sosyal hareket) ürünlerini satın almak, çiftçilere makul bir ücret ödenmesini sağlamaya yardımcı olabilir. Bu, maliyetlerini karşılayabilecekleri, iyi bir yaşam standardına sahip olmak için yeterli parayı kazanabilecekleri ve çevreye daha fazla zarar verebilecek ucuz tarım yöntemlerine başvurmak zorunda kalmadan mahsullerini sağlıklı tutmak için çiftliklerine yatırım yapabilecekleri anlamına geliyor.

Bu destek aynı zamanda çiftçilerin çok su alan okaliptüs ağaçlarını, toprak için daha verimli olan yerli ağaçlarla değiştirmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca yakıt tasarruflu sobalar yapmayı öğrenebilirler ve bu onlara fazladan para kazandırmakla kalmaz, aynı zamanda toplulukların karbon ayak izini de azaltabilir.

İklim Değişikliğini Engellemek İçin Ne Yapabilirim?

Evindeki küçük değişimlerde fark yaratabilir. Enerji tasarruflu ampulleri değiştirmeyi deneyebilir, araba kullanmak yerine yürüyebilir, elektrikli eşyaları kullanmadığın zaman onları kapatabilir, gıda atığını geri dönüştürebilir ve azaltabilirsin. Tüm bu küçük şeyler bile fark yaratabilir.

Çevirmen: Zişan Aydınoğlu

Editör: Zübeyir Tosun